قانون مسئولیت مدنی

---

قانون مسئولیت مدنی  یعنی فرد ملزم است ضرر و زیان و یا خسارتی را که به دیگری وارد آورده است را جبران نماید. در حقیقت اگر فردی عمداً یا در نتیجه بی احتیاطی به جان ، مال ، آزادی ، حیثیت و آبرو ، شهرت تجاری یا به هر حق دیگری که قانوناً برای افراد ایجاده شده است ، لطمه ای ایجاد نماید که به موجب آن شخص دیگری دچار ضرر یا خسارت مادی یا معنوی گردد ، وی مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می باشد.

 

هدف از مسئولیت مدنی چیست ؟

 قانون مسئولیت مدنی ( ضمان قهری) برای حفظ حقوق خصوصی افراد وضع گردیده است . و هدف از این قانون جبران خسارت های وارده به فرد زیان دیده می باشد.

محدوده قلمرو مسئولیت مدنی بسیار گسترده می باشد. یعنی به هر نحو و طریقی خسارتی ناشی از تقصیر ، بی احتیاط ، عدم مهارت و بی مبالاتی به دیگری وارد آید قابل جبران خواهد بود. به طور کلی می توانیم در مورد مسئولیت مدنی بگوییم ، به محض ورود خسارت به طرف زیان دیده ، مسئولیت مدنی وی جهت جبران خسارت وارد شده ، ظاهر می گردد.

منابع مسئولیت مدنی

تمامی مسئولیت های مدنی ( ضمان قهری ) و قوانین مربوط به آن بر اساس اخلاقیات و اعتقادات پایه گذاری گریده است. بطور کلی قواعد اخلاقی از ضمانت اجرایی مادی و دولتی برخوردار شده  و به شکل قوانین حقوقی ارائه می گردد.

منابع مسئولیت مدنی شامل مفاد درج شده از ماده 308 تا ماده 337 قانون مدنی ، قانون مسئولیت مدنی و قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل اشخاص ثالث می باشد. بنابراین مطابق با قانون مسئولیت مدنی ، بیمه شخص ثالث  یکی از ضروری ترین  قوانین شهروندی است که مالک هر نوع وسیله نقلیه ملزم به رعایت آن می باشد و می بایست حتماً نسبت خرید پوشش بیمه شخص ثالث اقدام نماید.

از اینرو شرکت بیمه ایران با پیروی از قانون مسئولیت مدنی بیمه ثالث ایران را عرضه می دارد . و در موافع ورود خسارت طبق مضمون قرارداد بیمه نامه ثالث ، از طرف بیمه گزار اقدام به جبران خسارت فرد زیان دیده می نماید.

مبانی مسئولیت در قانون مدنی

همانطور که بیان کردیم طبق قانون مسئولیت مدنی ، هر فردی مسئول خطای خویش است و می بایست خسارت ها و زیان های ناشی از تقصیر خود را جبران نماید. در اصل مسئولیت مدنی 2 مبناء در نظر گرفته شده است که بسته به نوع شرایط هر یک از آنها قابل استفاده می باشد.

1. نظریه تقصیر

   بر مبنای نظریه تقصیر، فردی را باید مسئول خسارت شناخت که تقصیری را مرتکب شده باشد. یعنی فرد زیان دیده به شرطی می تواند خسارت خود را مطالبه کند که تقصیر فرد مسئول حادثه را ثابت نماید. همچنین بر اساس نظریه تقصیر شخص مقصر می تواند از جبران خسارت شانه خالی کند به شرطی که ثابت کند خسارت در نتیجه حادثه پیش بینی نشده و غیرقابل اجتناب و به دلیل یک عامل خارجی ایجاد شده است.

2. نظریه ایجاد خطر

   بر مبنای نظریه ایجاد خطر، هر فردی به فعالیتی بپردازد که به موجب نوع فعالیت محیط خطرناکی برای دیگران ایجاد نماید اما خود فرد از این محیط منتفع می گردد. در قبال خسارت های وارده به دیگران مسئول بوده و می بایست خسارت های وارده را جبران نماید.

یکی از نمونه های بارز نظریه ایجاد خطر ، بیمه مسئولیت ایران می باشد. همانطور که می دانیم افراد به موجب شغل و حرفه خود ممکن است باعث  وارد آمدن خسارت به دیگران شوند. این افراد ( صاحبان حرفه و شغل ) درقبال خسارت وارده به دیگران مسئول هستند و می بایست در جهت جبران آن اقدام نمایند. به این منظور پوشش بیمه مسئولیت ایران ارائه می گردد تا شرکت بیمه از طرف بیمه گزار ( صاحبان حرفه و شغل ) خسارت افراد زیان دیده را جبران نماید.

عناصر تحقق مسئولیت

در هر شرایطی برای تحقق مسئولیت وجود 3 عامل الزامی است . این سه عامل شامل :

1. وجود عنصر ضرر
2. ارتکاب فعل زیان بار
3. ارتباط بین فعل شخص و ضرری که وارده شده است.

اسباب مسئولیت در قانون مدنی

در قانون مسئولیت مدنی چهار عامل غصب ، اتلاف ، تسبیب ( به معنی  سبب سازی –  ایجاد سبب کردن ) و استیفاء  ( به معنی بازستانی – طلب تمام چیزی را کردن ) آمده است که سبب ایجاد مسئولیت در حقوق کنونی به شمار می رود.

غصب

غصب به معنی تجاوز به حق دیگری است . چه این تجاوز به حقوق دیگران عمدی باشد و چه غیر عمدی.

غاصب به فردی گفته می شود که مسئول از بین بردن و تلف کردن مال یا منفعت مال می باشد. خواه خود تلف کند و خواه دیگری آن را اتلاف نماید.

مسئولیت فرد غاصب محدود به تصرف مال غصب شده نمی باشد بلکه تا زمانیکه مال به دست صاحب خود نرسیده است ، هر خسارتی که به مال وارد آید ، مسئولیتش برعهده غاصب می‌باشد.

اتلاف

یعنی فردی به صورت مستقیم مال کسی را تلف کند یا از بین ببرد . حتی اگر فرد مباشرتلف مال باشد نه مسبب آن ، برای جبران خسارت وارده به مال مسئول می باشد.

تسبیب

تسبیب به مفهوم سبب سازی و ایجاد سبب کردن می باشد. یعنی هنگامی که فرد به طور مستقیم مباشر تلف کردن مال نیست . اما نقش عنصر تقصیر در تسبیب بسیار مبرز است. به طوری که اگر فرد متضرر بتواند مقصر بودن مسبب را ثابت کند. مسبب ملزم به جبران خسارت می باشد.

استیفاء

استیفا از نظر معنای لغوی به معنی بازستانی – طلب تمام چیزی را کردن می باشد. اما در قانون مسئولیت مدنی استیفا به شخصی تعلق می گیرد که برحسب امر دیگری اقدام به عملی کند که برای آن عمل اجرت قرار داده شده یا شخص از روی عادت اقدام به آن عمل نماید.

در حقیقت قانون گذار در این ماده به این موضوع می پردازد که ،  قصد تبرع ، امری خلاف قانون است . اگر ثابت شود که فردی با اجیر کردن شخصی درقبال پرداخت اجرت عملی را می خواهد که باعث ایجاد خسارت به دیگری شود. فرد اجیر کننده مسئول شناخته می شود و می بایست خسارت را جبران نماید.

 

---

---

 

 

 

 

---

---